ĐỪNG MẶC KỆ GỐC TỰ DO!

Bạn biết gì về gốc tự do?

Chúng ta vẫn thường nghe về gốc tự do và tác hại của nó. Bạn có biết gốc tự do là gì, nó được sinh ra như thế nào, gây hại cho làn da ra sao và cách “đề phòng” gốc tự do chưa? Trong bài viết này, mình sẽ truyền tải đến các bạn một cách đơn giản và dễ hiểu nhất.

Chúng ta đều được học rằng nguyên tử được vây quanh bởi các electron, như các hành tinh vây quanh mặt trời, các electron này phải là số chẵn thì nguyên tử mới bền vững được. Như mỗi người đều có đôi có cặp của mình. Nhưng nếu vì một lý do gì đó, một electron rời bỏ nửa kia của mình. Electron còn lại quá đau khổ và cô đơn nên vội vã “quyến rũ” một nửa khác để khỏa lấp khoảng trống đó. Cứ như thế tạo thành một vòng lẩn quẩn. Các nguyên tử bị thiếu electron (lúc này được định nghĩa là các gốc tự do) thì cứ lăm le tranh giành electron của nguyên tử khác, nguyên tử còn đầy đủ thì cứ phải “nơm nớp” canh giữ, cứ như một xã hội điêu tàn. Trước sự tấn công của các gốc tự do, màng tế bào, các phân tử protein, DNA và các acid béo bị tổn thương, đồng thời liên tục sinh ra các gốc tự do mới theo phản ứng dây chuyền, làm rối loạn hoạt động sống và làm chết tế bào. 

Chính vì sức tàn phá mãnh liệt đó, gốc tự do gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và làn da. Gốc tự do là căn nguyên gây nên nhiều bệnh ung thư, bệnh về mạch máu, suy giảm trí nhớ, parkinson, đột quỵ… Đối với làn da, gốc tự do là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến quá trình lão hóa, các tế bào da mới sản sinh chậm chạp hơn, phục hồi sau tổn thương cũng lề mề hơn. 

Vậy ban đầu gốc tự do từ đâu mà có?

Thật ra cơ thể chúng ta có sản sinh ra gốc tự do qua các phản ứng sinh hóa bên trong cơ thể (từ các phản ứng tạo năng lượng từ ti thể, quá trình hô hấp tế bào, phản ứng enzyme, phản ứng tự oxy hóa…). Chắc bạn sẽ thắc mắc tại sao cơ thể lại “tự mình hại mình” như vậy. Nhưng đó là một quy luật bình thường thôi. Cơ thể lớn lên, phát triển rồi cũng phải dần già đi, như tuân theo “sinh lão bệnh tử” vậy. Nếu chỉ có gốc tự do bên trong cơ thể thì quá trình oxy hóa còn dần dần, còn có thể kiểm soát được. Nhưng không chỉ từ bên trong, các gốc tự do còn được sinh ra từ các yếu tố ngoại sinh như căng thẳng thần kinh, nhiễm trùng, chấn thương, do thức ăn, thuốc chữa bệnh, thuốc lá, các chất ô nhiễm, tia UV, bức xạ ion hóa,… Vì thế, quá trình lão hóa của chúng ta cũng chia làm hai loại: quá trình lão hóa từ bên trong (do các gốc tự do nội sinh) và quá trình lão hóa từ bên ngoài (do các gốc tự do ngoại sinh).

Bảo vệ da trước gốc tự do

Gốc tự do mở màn cho quá trình oxy hóa, và từ đó dẫn đến hàng loạt những diễn biến xấu. Vì thế, các cách thức bảo vệ da trước gốc tự do được người ta gọi là chống oxy hóa.

Những chất chống oxy hóa được ví như những anh hùng thầm lặng, chúng sẵn sàng tặng một electron cho các gốc tự do mà không hề lấy đi electron của bất cứ ai khác. Chính nhờ “nghĩa cử cao đẹp” này, chúng đã chấm dứt sự phá hủy theo hiệu ứng dây chuyền mà các gốc tự do là kẻ khởi đầu. Những chất chống oxy hóa này có trong nhiều loại thực phẩm như rau bina, bắp cải đỏ, cam, quýt, dưa hấu, nho, bơ, dâu tây, hạt óc chó, đậu nành, một số loại cá,… 

Ngoài thực phẩm, các nhãn hàng mỹ phẩm cũng liên tục ra đời những sản phẩm có chứa chất chống oxy hóa, điển hình như vitamin E và vitamin C. Vì những thành phần chống oxy hóa này luôn phải hy sinh đầu tiên, nên chúng cũng rất dễ hư hỏng khi tiếp xúc với không khí và ánh sáng. Do đó, không có gì lạ khi bạn thấy những mỹ phẩm chống oxy hóa thường có hạn sử dụng ngắn và yêu cầu điều kiện bảo quản nghiêm ngặt hơn hẳn mỹ phẩm thông thường.

Cùng với chống oxy hóa, chúng ta cần phải giúp da hạn chế sản sinh ra gốc tự do. Trong đó, che chắn và làm sạch da cũng là yếu tố quan trọng. Khói bụi, ô nhiễm, UV ảnh hưởng rất nhiều đến làn da của bạn, đặc biệt đẩy nhanh quá trình oxy hóa. Che chắn cẩn thận khi ra đường giúp bảo vệ da trước các tác nhân ồ ạt này. Cùng với đó là làm sạch da đúng cách để loại bỏ các bụi bẩn, vi khuẩn và thành phần gây bít tắc lỗ chân lông, giúp hạn chế sản sinh gốc tự do và giữ cho da tươi trẻ lâu dài.

Bảo vệ da tránh kích ứng cũng là cách hữu hiệu để giảm thiểu gốc tự do. Bởi một làn da bị kích ứng cũng giống như một con thú bị chọc giận, da sẽ giải phóng ra rất nhiều gốc tự do. Do đó, hãy cẩn thận với các thành phần mỹ phẩm mà bạn dùng cho da, đặc biệt nếu bạn có làn da nhạy cảm. Còn nếu da đã bị kích ứng, hãy chăm sóc nhẹ nhàng và dùng sản phẩm làm dịu da để da nhanh chóng hồi phục. 

Còn gì nữa không nhỉ? Vẫn còn đấy! Hãy để cho đầu óc thường xuyên trong trạng thái thoải mái, tránh stress kéo dài, sẽ giảm đáng kể gốc tự do sinh ra. Cùng với đó, bạn nên tránh xa thuốc lá (chứa gốc nitrogen), hạn chế rượu bia và tự bảo vệ mình trước các nguy cơ từ hóa chất độc hại hay dung môi công nghiệp.